کاتالیزور بخشی از سیستم کنترل آلایندگیخودرو است که گازهای خطرناکی نظیر منوکسید کربن و هیدروکربن‌های نسوخته را به بخار آب و دی اکسید کربن که نسبتا کم‌خطرتر است تبدیل میکند. عمر این قطعه معمولا به بیش از ده سال می‌رسد اما در موارد خرابی آن باید فورا عیب‌یابی و تعویض شود. در خیلی از کشورها رانندگی بدون کاتالیزور به خاطر ضررهای محیط‌زیستی آن جرم سنگینی محسوب می‌شود.
🔹علائم خرابی کاتالیزور
درست کار نکردن یا از کار افتادن کاتالیزور علائمی دارد که راننده یا تکنیسین ماهر می‌تواند با بررسی آنها به عیب ایجاد شده پی ببرد. در ادامه به 9 مورد از این علائم اشاره کرده‌ایم:
✔️افزایش ناگهانی مصرف سوخت
✔️ افت شتاب‌گیری
✔️ روشن نشدن یا استارت خوردن نامناسب خودرو
✔️ مردور شدن خودرو در تست‌های آلایندگی (به دلیل انتشار بیش از اندازه‌ی هیدروکربن و منوکسیدکربن)
✔️ روشن شدن چراغ چک خودرو
✔️ بد کار کردن خودرو و لرزش در سرعت‌های پایین
✔️ حس شدن بویی شبیه به تخم مرغ گندیده در داخل کابین. این یکی از شایع‌ترین علائم خرابی کاتالیروز است.
در هنگام خاموش بودن و سرد بودن خودرو، اگر کاتالیروز را با دست تکان دهید و صدای تق‌تقی شبیه به تکان خوردن سنگریزه از آن شنیده شود، علت آن فروپاشی و تخریب شبکه‌های داخل کاتالیزور است.
دمای کاتالیزور پس از مدتی رانندگی باید به 700 یا 800 درجه‌ی سانتی‌گراد برسد. اگر این دما با حرات-سنج مادون قرمز بررسی شود و کمتر از میزان استاندارد باشد، کاتالیزور درست کار نمی‌کند.
در خودروهای قدیمی‌تر، رایج‌ترین علت خرابی کاتالیزور گرفتگی آن است. اگر خروج دود حاصل از احتراق موتور به علت گرفتگی شبکه‌های کاتالیزور دچار مشکل شود، ورود هوا به موتور هم دچار اختلال شده و افت شدیدی در عملکرد موتور دیده می‌شود.
کاتالیزور نسبت به تغییرات دما و ترکیبات گازهای خروجی حساس است، برای مثال خرابی واشر سرسیلندر باعث ورود آب و روغن به محفظه‌ی احتراق شده و در نتیجه گازهای خروجی ایجاد شده به کاتالیزور آسیب می‌رسانند.
اگر سیستم جرقه‌ی خودرو معیوب باشد ناقص سوختن مخلوط سوخت و هوا به کاتالیزور آسیب خواهد رساند.
گرم شدن بیش از حد موتور می‌تواند باعث خرابی کاتالیزور شود.
مکمل‌های انژکتورشور و اکتان بوسترها می‌توانند به کاتالیزور آسیب برسانند. استفاده از مواد غیراستاندارد در خودرو به هیچ‌وجه پیشنهاد نمیشود.
ضربه‌ی شدید و صدمات فیزیکی هم می‌توانند از علل خرابی کاتالیزور باشند.
باید توجه داشت که برطرف کردن این عیوب قبل از اقدام به تعویض کاتالیزور الزامی است، چرا که در صورت رفع نشدن مشکل، دوباره به کاتالیزور آسیب خواهد رسید. مکانیک‌ها و تکنیسین‌ها می‌توانند با استفاده از دستگاه دیاگ و بررسی پارامترهای مربوط به کاتالیزور، مانند راندمان حجمی موتور یا کارکرد سنسور اکسیژن، عیب ایجادشده را تشخیص داده و بعد کاتالیزور خراب را تعویض کنند.
